لاله های واژگون
"لاله های واژگون" از منحصر بفرد ترین گونه گلها و گیاهان بومی و وحشی مناطق کوهستانی ایران، در حالی این روزها میهمان گلفروشیهای پایتخت هستند که به عقیده گیاه شناسان، این گل سربزیر به سرعت در حال انقراض و زیستگاه و تعداد این گونه گیاهی بسیار کم شده است.
غرفه های مختلف بازار گل شهید محلاتی تهران، دسته های مختلف از گلهای وحشی "لاله های واژگون" که "گل اشک" یا "گل سربزیر" هم نام دارد را برای فروش در معرض دید مردم قرار داده اند که ظاهر و شکل چیدن این لاله های وحشی نشان می دهد این گلها از زیستگاه طبیعی خود چیده شده اند.
این گونه گیاهی در ارتفاعات سردسیر کهگیلویه و بویراحمد، اشترانکوه لرستان، کوههای صمصامی چهار محال و بختیاری و گلستان کوه در خانسار، در سطح زیاد و قابل توجهی می روید.
بنا بر مشاهدات خبرنگار مهر و تحقیقات کارشناسان، هیچ کدام از "لاله های واژگون" بازار گل محلاتی تهران، به طور کامل نشکفته و گلهای درشت ندارند و این مسئله نشان می دهد لاله های وحشی تازه روییده، پرورشی و دست ساز نیستند و در اولین روزهای تولد از دل طبیعت تخریب شده اند، لاله های واژگون حتی در دست دستفروشهای شهر و گلفروشهای دوره گرد در تهران نیز دیده شده است.
رضوی فعال حوزه محیط زیست که از نزدیک بازار گل شهید محلاتی تهران و فروش لاله های واژگون را مشاهده کرده به مهر گفت: لاله های واژگون عرضه شده در این بازار گل پرورشی نیستند، چون غنچه های شکفته و گلهای درشت نداشتند در حالی که این گلها پژمرده بودند و این نشان می دهد از مناطق حفاظت شده به تهران آورده شده اند.در همین خصوص دکتر مسعودی نژاد متخصص محیط زیست به اهمیت و خواص این گل طبیعی اشاره کرد و عمر زنده ماندن گلهایی که از دشتها و مناطق کوهستانی کشور چیده می شوند را 20 تا 24 ساعت دانست.
این متخصص حوزه محیط زیست گفت: گلهای " لاله واژگون" قابلیت تکثیر از طریق کشت گلخانه ای را دارند و اگر این اتفاق به وفور بیفتد حرکت خوب و تاثیر گذاری است، چرا که از انقراض این گونه گیاهی جلوگیری می شود. این گونه گیاهی به وسیله دامها و تغییرات کاربری زمینهای کوهستانی به شدت در حال تهدید است.
با این حال جغرافیای طبیعی استانهای غربی و جنوب غرب کشور مثل کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری و لرستان در حاشیه کوهستانهای زاگرس از مهمترین زیستگاههای این گل وحشی هستند که برنامه هایی برای پرورش و نگهداری و تکثیر این گل منحصربفرد در این مناطق تدارک دیده شده است.
در همین خصوص مدیرکل سازمان حفاظت از محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد، با اشاره به اصالت این گل ایرانی به خبرنگار مهر گفت: لاله های واژگون یکی از دوازده هزار گیاه شناسایی شده در کشور است که در آغازین روزهای هر سال متولد می شوند. ولی تاکنون در مناطق و زیستگاههای استان به خاطر سردسیر بودن منطقه بویراحمد، سر از خاک درنیاورده اند.
این مسئول استانی رنگ " لاله های اشک "را در مناطق سردسیر استان قرمز و گاهی اوقات زرد رنگ معرفی و تاکید کرد: زمان گل دهی لاله های واژگون فرصت مناسبی برای طبیعت گردان در منطقه است.
نام دیگر این گل "لاله سرنگون" - "اشک مریم" است که 100 تا 120 سانتیمتر از سطح زمین قد می کشد. این گونه با گلهای زنگوله ای درشت و گاهی با رنگ های نارنجی مایل به قرمز کوهستان های منطقه را ارایش می کند، این گونه در ارتفاعات اشترانکوه لرستان، کوه های صمصامی چهار محال و بختیاری و گلستان کوه در خانسار، نیز در سطح قابل توجهی می روید.
لاله واژگون برای اولین بار در سال 1576 میلادی به وسیله جهانگردان
طبیعت دوست اروپایی از منطقه زاگرس به اتریش و دیگر نقاط اروپا انتقال
داده شد.
این گونه استقامت زیادی در برابر سرما و سازگاری
ویژه ای با دامنه های سنگلاخی و صخره ای دارد و چنانچه زیستگاه این گل به
وسیله انسانها و دام ها تخریب نشود، توانایی پوشاندن عرصه های وسیعی از
طبیعت را با رویش هزاران شاخه زیبا دارد.
به عقیده بادام فیروزمسئول و کارشناس محیط زیست در کهگیلویه و بویراحمد، عوامل تهدید کننده این گل منحصر بفرد ایرانی، چرای دام، تغییر کاربری زمین کشاورزی، برداشت مستقیم و عرضه و یا فروش در بازارها است.
این گل تاریخ ساز برای اولین بار در سال 1576 میلادی به وسیله جهانگردان طبیعت دوست اروپایی از منطقه زاگرس به اتریش و دیگر نقاط اروپا انتقال و در باغهای افراد ثروتمند و متشخص اروپایی کشت داد شد.
بوی "لاله های اشک" چندان مطلوب نیست و این گونه گیاهی به خاطر رنگ و فرمشان دربرابر سرما مقاوم است. با این همه عمر این گیاه زیبا 3 هفته بیشتر نیست. ضمن آنکه این گونه گیاهی برگهایی کشیده و مجتمع دارد و گیاهی سمی است که با تجویز پزشکان کاربرد دارویی دارد.
